文言文之家为大家整理资治通鉴·周纪·三家分晋注音版、资治通鉴·周纪·三家分晋拼音版,欢迎阅读。
资治通鉴三家分晋原文注音版
《 资zī治zhì通tōng鉴jiàn · 周zhōu纪jì · 三sān家jiā分fēn晋jìn 》
周zhōu威wēi烈liè王wáng二èr十shí三sān年nián ( 公gōng元yuán前qián 403 年nián )
初chū , 智zhì宣xuān子zi将jiāng以yǐ瑶yáo为wéi后hòu 。 智zhì果guǒ曰yuē :“ 不bù如rú宵xiāo也yě 。 瑶yáo之zhī贤xián于yú人rén者zhě五wǔ , 其qí不bù逮dǎi者zhě一yī也yě 。 美měi髯rán长zhǎng大dà则zé贤xián , 射shè御yù足zú力lì则zé贤xián , 伎jì艺yì毕bì给gěi则zé贤xián , 巧qiǎo文wén辩biàn慧huì则zé贤xián , 强qiáng毅yì果guǒ敢gǎn则zé贤xián , 如rú是shì而ér甚shèn不bù仁rén 。 夫fū以yǐ其qí五wǔ贤xián陵líng人rén , 而ér以yǐ不bù仁rén行xíng之zhī , 其qí谁shéi能néng待dài之zhī ? 若ruò果guǒ立lì瑶yáo也yě , 智zhì宗zōng必bì灭miè 。” 弗fú听tīng , 智zhì果guǒ别bié族zú于yú太tài史shǐ为wéi辅fǔ氏shì 。 赵zhào简jiǎn子zi之zhī子zǐ , 长cháng曰yuē伯bó鲁lǔ , 幼yòu曰yuē无wú恤xù 。 将jiāng置zhì后hòu , 不bù知zhī所suǒ立lì 。 乃nǎi书shū训xùn戒jiè之zhī辞cí于yú二èr简jiǎn , 以yǐ授shòu二èr子zǐ曰yuē :“ 谨jǐn识shí之zhī 。” 三sān年nián而ér问wèn之zhī , 伯bó鲁lǔ不bù能néng举jǔ其qí辞cí , 求qiú其qí简jiǎn , 已yǐ失shī之zhī矣yǐ 。 问wèn无wú恤xù , 诵sòng其qí辞cí甚shèn习xí , 求qiú其qí简jiǎn , 出chū诸zhū袖xiù中zhōng而ér奏zòu之zhī 。 于yú是shì简jiǎn子zi以yǐ无wú恤xù为wéi贤xián , 立lì以yǐ为wéi后hòu 。 简jiǎn子zi使shǐ尹yǐn铎duó为wéi晋jìn阳yáng 。 请qǐng曰yuē :“ 以yǐ为wéi茧jiǎn丝sī呼hū ? 抑yì为wéi保bǎo障zhàng呼hū ?” 简jiǎn子zǐ曰yuē :“ 保bǎo障zhàng哉zāi !” 尹yǐn铎duó损sǔn其qí户hù数shù 。
简jiǎn子zi谓wèi无wú恤xù曰yuē :“ 晋jìn国guó有yǒu难nàn , 而ér无wú以yǐ尹yǐn铎duó为wéi少shǎo , 无wú以yǐ晋jìn阳yáng为wéi远yuǎn , 必bì以yǐ为wéi归guī 。” 及jí智zhì宣xuān子zi卒zú , 智zhì襄xiāng子zi为wéi政zhèng , 与yǔ韩hán康kāng子zi 、 魏wèi桓huán子zi宴yàn于yú蓝lán台tái 。 智zhì伯bó戏xì康kāng子zǐ而ér侮wǔ段duàn规guī 。 智zhì国guó闻wén之zhī , 谏jiàn曰yuē :“ 主zhǔ不bù备bèi , 难nán必bì至zhì矣yǐ !” 智zhì伯bó曰yuē :“ 难nán将jiāng由yóu我wǒ 。 我wǒ不bù为wèi难nán , 谁shéi敢gǎn兴xīng之zhī ?” 对duì曰yuē :“ 不bù然rán 。《 夏xià书shū 》 有yǒu之zhī曰yuē :‘ 一yī人rén三sān失shī , 怨yuàn岂qǐ在zài明míng , 不bù见jiàn是shì图tú 。’ 夫fū君jūn子zǐ能néng勤qín小xiǎo物wù , 故gù无wú大dà患huàn 。 今jīn主zhǔ一yī宴yàn而ér耻chǐ人rén之zhī君jūn相xiàng , 又yòu弗fú备bèi , 曰yuē不bù敢gǎn兴xīng难nán , 蜹ruì 、 蚁yǐ 、 蜂fēng 、 虿chài , 皆jiē能néng害hài人rén , 况kuàng君jūn相xiāng乎hū !” 弗fú听tīng 。
智zhì伯bó请qǐng地dì于yú韩hán康kāng子zi , 康kāng子zǐ欲yù弗fú与yǔ 。 段duàn规guī曰yuē :“ 智zhì伯bó好hǎo利lì而ér愎bì , 不bù与yǔ , 将jiāng伐fá我wǒ ; 不bù如rú与yǔ之zhī 。 彼bǐ狃niǔ于yú得de地dì, 必bì请qǐng于yú他tā人rén ; 他tā人rén不bù与yǔ , 必bì向xiàng之zhī以yǐ兵bīng 。 然rán则zé我wǒ得de免miǎn于yú患huàn而ér待dài事shì之zhī变biàn矣yǐ 。” 康kāng子zǐ曰yuē :“ 善shàn 。” 使shǐ使shǐ者zhě致zhì万wàn家jiā之zhī邑yì于yú智zhì伯bó , 智zhì伯bó悦yuè 。 又yòu求qiú地dì于yú魏wèi桓huán子zi , 桓huán子zi欲yù弗fú与yǔ 。 任rèn章zhāng曰yuē :“ 何hé故gù弗fú与yǔ ?” 桓huán子zǐ曰yuē :“ 无wú故gù索suǒ地dì , 故gù弗fú与yǔ 。” 任rèn章zhāng曰yuē :“ 无wú故gù索suǒ地dì , 诸zhū大dài夫fū必bì惧jù ; 吾wú与yǔ之zhī地dì , 智zhì伯bó必bì骄jiāo 。 彼bǐ骄jiāo而ér轻qīng敌dí , 此cǐ惧jù而ér相xiāng亲qīn。 以yǐ相xiāng亲qīn之zhī兵bīng待dài轻qīng敌dí之zhī人rén , 智zhì氏shì之zhī命mìng必bì不bù长cháng矣yǐ 。《 周zhōu书shū 》 曰yuē :‘ 将jiāng欲yù败bài之zhī , 必bì姑gū辅fǔ之zhī ; 将jiāng欲yù取qǔ之zhī , 必bì姑gū与yǔ之zhī 。’ 主zhǔ不bù如rú与yǔ之zhī以yǐ骄jiāo智zhì伯bó , 然rán后hòu可kě以yǐ择zé交jiāo而ér图tú智zhì氏shì矣yǐ 。 奈nài何hé独dú以yǐ吾wú为wéi智zhì氏shì质zhì乎hū !”
桓huán子zǐ曰yuē :“ 善shàn 。” 复fù与yǔ之zhī万wàn家jiā之zhī邑yì一yī 。 智zhì伯bó又yòu求qiú蔡cài 、 皋gāo狼láng之zhī地dì于yú赵zhào襄xiāng子zi , 襄xiāng子zi弗fú与yǔ 。 智zhì伯bó怒nù , 帅shuài韩hán 、 魏wèi之zhī甲jiǎ以yǐ攻gōng赵zhào氏shì 。 襄xiāng子zi将jiāng出chū , 曰yuē :“ 吾wú何hé走zǒu乎hū ?” 从cóng者zhě曰yuē :“ 长zhǎng子zǐ近jìn , 且qiě城chéng厚hòu完wán 。” 襄xiāng子zǐ曰yuē :“ 民mín罢bà力lì以yǐ完wán之zhī 。 又yòu毙bì死sǐ以yǐ守shǒu之zhī , 其qí谁shéi与yǔ我wǒ !” 从cóng者zhě曰yuē :“ 邯hán郸dān之zhī仓cāng库kù实shí 。” 襄xiāng子zǐ曰yuē :“ 浚jùn民mín之zhī膏gāo泽zé以yǐ实shí之zhī , 又yòu因yīn而ér杀shā之zhī , 其qí谁shéi与yǔ我wǒ ! 其qí晋jìn阳yáng乎hū , 先xiān主zhǔ之zhī所suǒ属shǔ也yě , 尹yǐn铎duó之zhī所suǒ宽kuān也yě , 民mín必bì和hé矣yǐ 。” 乃nǎi走zǒu晋jìn阳yáng 。
三sān家jiā以yǐ国guó人rén围wéi而ér灌guàn之zhī , 城chéng不bù浸jìn者zhě三sān版bǎn 。 沈shěn灶zào产chǎn蛙wā , 民mín无wú叛pàn意yì 。 智zhì伯bó行xíng水shuǐ , 魏wèi桓huán子zi御yù , 韩hán康kāng子zǐ骖cān乘chéng 。 智zhì伯bó曰yuē :“ 吾wú乃nǎi今jīn知zhī水shuǐ可kě以yǐ亡wáng人rén国guó也yě 。” 桓huán子zi肘zhǒu康kāng子zi , 康kāng子zǐ履lǚ桓huán子zi之zhī跗fū , 以yǐ汾fén水shuǐ可kě以yǐ灌guàn安ān邑yì , 绛jiàng水shuǐ可kě以yǐ灌guàn平píng阳yáng也yě 。 疵cī谓wèi智zhì伯bó曰yuē :“ 韩hán 、 魏wèi必bì反fǎn矣yǐ 。” 智zhì伯bó曰yuē :“ 子zǐ何hé以yǐ知zhī之zhī ?” 疵cī曰yuē :“ 以yǐ人rén事shì知zhī之zhī 。 夫fū从cóng韩hán 、 魏wèi之zhī兵bīng以yǐ攻gōng赵zhào , 赵zhào亡wáng , 难nán必bì及jí韩hán 、 魏wèi矣yǐ 。 今jīn约yuē胜shèng赵zhào而ér三sān分fēn其qí地dì , 城chéng不bù没méi者zhě三sān版bǎn , 人rén马mǎ相xiāng食shí , 城chéng降jiàng有yǒu日rì , 而ér二èr子zǐ无wú喜xǐ志zhì , 有yǒu忧yōu色sè , 是shì非fēi反fǎn而ér何hé ?”
明míng日rì , 智zhì伯bó以yǐ疵cī之zhī言yán告gào二èr子zǐ , 二èr子zǐ曰yuē :“ 此cǐ夫fū谗chán人rén欲yù为wéi赵zhào氏shì游yóu说shuì , 使shǐ主zhǔ疑yí于yú二èr家jiā而ér懈xiè于yú攻gōng赵zhào氏shì也yě 。 不bù然rán , 夫fū二èr家jiā岂qǐ不bù利lì朝zhāo夕xī分fēn赵zhào氏shì之zhī田tián , 而ér欲yù为wéi危wēi难nàn不bù可kě成chéng之zhī事shì乎hū ?” 二èr子zǐ出chū , 疵cī入rù曰yuē :“ 主zhǔ何hé以yǐ臣chén之zhī言yán告gào二èr子zǐ也yě ?” 智zhì伯bó曰yuē :“ 子zǐ何hé以yǐ知zhī之zhī ?” 对duì曰yuē :“ 臣chén见jiàn其qí视shì臣chén端duān而ér趋qū疾jí , 知zhī臣chén得de其qí情qíng故gù也yě 。” 智zhì伯bó不bù悛quān 。 疵cī请qǐng使shǐ于yú齐qí 。
赵zhào襄xiāng子zi使shǐ张zhāng孟mèng谈tán潜qián出chū见jiàn二èr子zǐ , 曰yuē :“ 臣chén闻wén唇chún亡wáng则zé齿chǐ寒hán 。 今jīn智zhì伯bó帅shuài韩hán 、 魏wèi以yǐ攻gōng赵zhào , 赵zhào亡wáng则zé韩hán 、 魏wèi为wéi之zhī次cì矣yǐ 。” 二èr子zǐ曰yuē :“ 我wǒ心xīn知zhī其qí然rán也yě , 恐kǒng事shì未wèi遂suì而ér谋móu泄xiè , 则zé祸huò立lì至zhì矣yǐ 。” 张zhāng孟mèng谈tán曰yuē :“ 谋móu出chū二èr主zhǔ之zhī口kǒu , 入rù臣chén之zhī耳ěr , 何hé伤shāng也yě ?” 二èr子zǐ乃nǎi阴yīn与yǔ张zhāng孟mèng谈tán约yuē , 为wèi之zhī期qī日rì而ér遣qiǎn之zhī 。 襄xiāng子zǐ夜yè使shǐ人rén杀shā守shǒu堤dī之zhī吏lì , 而ér决jué水shuǐ灌guàn智zhì伯bó军jūn 。 智zhì伯bó军jūn救jiù水shuǐ而ér乱luàn , 韩hán 、 魏wèi翼yì而ér击jī之zhī , 襄xiāng子zi将jiāng卒zú犯fàn其qí前qián , 大dà败bài智zhì伯bó之zhī众zhòng 。 遂suì杀shā智zhì伯bó , 尽jìn灭miè智zhì氏shì之zhī族zú 。 唯wéi辅fǔ果guǒ在zài 。
《 zī zhì tōng jiàn · zhōu jì · sān jiā fēn jìn 》
zhōu wēi liè wáng èr shí sān nián ( gōng yuán qián 403 nián )
chū , zhì xuān zi jiāng yǐ yáo wéi hòu 。 zhì guǒ yuē :“ bù rú xiāo yě 。 yáo zhī xián yú rén zhě wǔ , qí bù dǎi zhě yī yě 。 měi rán zhǎng dà zé xián , shè yù zú lì zé xián , jì yì bì gěi zé xián , qiǎo wén biàn huì zé xián , qiáng yì guǒ gǎn zé xián , rú shì ér shèn bù rén 。 fū yǐ qí wǔ xián líng rén , ér yǐ bù rén xíng zhī , qí shéi néng dài zhī ? ruò guǒ lì yáo yě , zhì zōng bì miè 。” fú tīng , zhì guǒ bié zú yú tài shǐ wéi fǔ shì 。 zhào jiǎn zi zhī zǐ , cháng yuē bó lǔ , yòu yuē wú xù 。 jiāng zhì hòu , bù zhī suǒ lì 。 nǎi shū xùn jiè zhī cí yú èr jiǎn , yǐ shòu èr zǐ yuē :“ jǐn shí zhī 。” sān nián ér wèn zhī , bó lǔ bù néng jǔ qí cí , qiú qí jiǎn , yǐ shī zhī yǐ 。 wèn wú xù , sòng qí cí shèn xí , qiú qí jiǎn , chū zhū xiù zhōng ér zòu zhī 。 yú shì jiǎn zi yǐ wú xù wéi xián , lì yǐ wéi hòu 。 jiǎn zi shǐ yǐn duó wéi jìn yáng 。 qǐng yuē :“ yǐ wéi jiǎn sī hū ? yì wéi bǎo zhàng hū ?” jiǎn zǐ yuē :“ bǎo zhàng zāi !” yǐn duó sǔn qí hù shù 。
jiǎn zi wèi wú xù yuē :“ jìn guó yǒu nàn , ér wú yǐ yǐn duó wéi shǎo , wú yǐ jìn yáng wéi yuǎn , bì yǐ wéi guī 。” jí zhì xuān zi zú , zhì xiāng zi wéi zhèng , yǔ hán kāng zi 、 wèi huán zi yàn yú lán tái 。 zhì bó xì kāng zǐ ér wǔ duàn guī 。 zhì guó wén zhī , jiàn yuē :“ zhǔ bù bèi , nán bì zhì yǐ !” zhì bó yuē :“ nán jiāng yóu wǒ 。 wǒ bù wèi nán , shéi gǎn xīng zhī ?” duì yuē :“ bù rán 。《 xià shū 》 yǒu zhī yuē :‘ yī rén sān shī , yuàn qǐ zài míng , bù jiàn shì tú 。’ fū jūn zǐ néng qín xiǎo wù , gù wú dà huàn 。 jīn zhǔ yī yàn ér chǐ rén zhī jūn xiàng , yòu fú bèi , yuē bù gǎn xīng nán , ruì 、 yǐ 、 fēng 、 chài , jiē néng hài rén , kuàng jūn xiāng hū !” fú tīng 。
zhì bó qǐng dì yú hán kāng zi , kāng zǐ yù fú yǔ 。 duàn guī yuē :“ zhì bó hǎo lì ér bì , bù yǔ , jiāng fá wǒ ; bù rú yǔ zhī 。 bǐ niǔ yú de dì , bì qǐng yú tā rén ; tā rén bù yǔ , bì xiàng zhī yǐ bīng 。 rán zé wǒ de miǎn yú huàn ér dài shì zhī biàn yǐ 。” kāng zǐ yuē :“ shàn 。” shǐ shǐ zhě zhì wàn jiā zhī yì yú zhì bó , zhì bó yuè 。 yòu qiú dì yú wèi huán zi , huán zi yù fú yǔ 。 rèn zhāng yuē :“ hé gù fú yǔ ?” huán zǐ yuē :“ wú gù suǒ dì , gù fú yǔ 。” rèn zhāng yuē :“ wú gù suǒ dì , zhū dài fū bì jù ; wú yǔ zhī dì , zhì bó bì jiāo 。 bǐ jiāo ér qīng dí , cǐ jù ér xiāng qīn 。 yǐ xiāng qīn zhī bīng dài qīng dí zhī rén , zhì shì zhī mìng bì bù cháng yǐ 。《 zhōu shū 》 yuē :‘ jiāng yù bài zhī , bì gū fǔ zhī ; jiāng yù qǔ zhī , bì gū yǔ zhī 。’ zhǔ bù rú yǔ zhī yǐ jiāo zhì bó , rán hòu kě yǐ zé jiāo ér tú zhì shì yǐ 。 nài hé dú yǐ wú wéi zhì shì zhì hū !”
huán zǐ yuē :“ shàn 。” fù yǔ zhī wàn jiā zhī yì yī 。 zhì bó yòu qiú cài 、 gāo láng zhī dì yú zhào xiāng zi , xiāng zi fú yǔ 。 zhì bó nù , shuài hán 、 wèi zhī jiǎ yǐ gōng zhào shì 。 xiāng zi jiāng chū , yuē :“ wú hé zǒu hū ?” cóng zhě yuē :“ zhǎng zǐ jìn , qiě chéng hòu wán 。” xiāng zǐ yuē :“ mín bà lì yǐ wán zhī 。 yòu bì sǐ yǐ shǒu zhī , qí shéi yǔ wǒ !” cóng zhě yuē :“ hán dān zhī cāng kù shí 。” xiāng zǐ yuē :“ jùn mín zhī gāo zé yǐ shí zhī , yòu yīn ér shā zhī , qí shéi yǔ wǒ ! qí jìn yáng hū , xiān zhǔ zhī suǒ shǔ yě , yǐn duó zhī suǒ kuān yě , mín bì hé yǐ 。” nǎi zǒu jìn yáng 。
sān jiā yǐ guó rén wéi ér guàn zhī , chéng bù jìn zhě sān bǎn 。 shěn zào chǎn wā , mín wú pàn yì 。 zhì bó xíng shuǐ , wèi huán zi yù , hán kāng zǐ cān chéng 。 zhì bó yuē :“ wú nǎi jīn zhī shuǐ kě yǐ wáng rén guó yě 。” huán zi zhǒu kāng zi , kāng zǐ lǚ huán zi zhī fū , yǐ fén shuǐ kě yǐ guàn ān yì , jiàng shuǐ kě yǐ guàn píng yáng yě 。 cī wèi zhì bó yuē :“ hán 、 wèi bì fǎn yǐ 。” zhì bó yuē :“ zǐ hé yǐ zhī zhī ?” cī yuē :“ yǐ rén shì zhī zhī 。 fū cóng hán 、 wèi zhī bīng yǐ gōng zhào , zhào wáng , nán bì jí hán 、 wèi yǐ 。 jīn yuē shèng zhào ér sān fēn qí dì , chéng bù méi zhě sān bǎn , rén mǎ xiāng shí , chéng jiàng yǒu rì , ér èr zǐ wú xǐ zhì , yǒu yōu sè , shì fēi fǎn ér hé ?”
míng rì , zhì bó yǐ cī zhī yán gào èr zǐ , èr zǐ yuē :“ cǐ fū chán rén yù wéi zhào shì yóu shuì , shǐ zhǔ yí yú èr jiā ér xiè yú gōng zhào shì yě 。 bù rán , fū èr jiā qǐ bù lì zhāo xī fēn zhào shì zhī tián , ér yù wéi wēi nàn bù kě chéng zhī shì hū ?” èr zǐ chū , cī rù yuē :“ zhǔ hé yǐ chén zhī yán gào èr zǐ yě ?” zhì bó yuē :“ zǐ hé yǐ zhī zhī ?” duì yuē :“ chén jiàn qí shì chén duān ér qū jí , zhī chén de qí qíng gù yě 。” zhì bó bù quān 。 cī qǐng shǐ yú qí 。
zhào xiāng zi shǐ zhāng mèng tán qián chū jiàn èr zǐ , yuē :“ chén wén chún wáng zé chǐ hán 。 jīn zhì bó shuài hán 、 wèi yǐ gōng zhào , zhào wáng zé hán 、 wèi wéi zhī cì yǐ 。” èr zǐ yuē :“ wǒ xīn zhī qí rán yě , kǒng shì wèi suì ér móu xiè , zé huò lì zhì yǐ 。” zhāng mèng tán yuē :“ móu chū èr zhǔ zhī kǒu , rù chén zhī ěr , hé shāng yě ?” èr zǐ nǎi yīn yǔ zhāng mèng tán yuē , wèi zhī qī rì ér qiǎn zhī 。 xiāng zǐ yè shǐ rén shā shǒu dī zhī lì , ér jué shuǐ guàn zhì bó jūn 。 zhì bó jūn jiù shuǐ ér luàn , hán 、 wèi yì ér jī zhī , xiāng zi jiāng zú fàn qí qián , dà bài zhì bó zhī zhòng 。 suì shā zhì bó , jìn miè zhì shì zhī zú 。 wéi fǔ guǒ zài 。