答司马谏议书全文注音版
答dá司sī马mǎ谏jiàn议yì书shū
某mǒu启qǐ :
昨zuó日rì蒙méng教jiào , 窃qiè以yǐ为wéi与yǔ君jūn实shí游yóu处chù相xiāng好hǎo之zhī日rì久jiǔ , 而ér议yì事shì每měi不bù合hé , 所suǒ操cāo之zhī术shù多duō异yì故gù也yě 。 虽suī欲yù强qiǎng聒guō , 终zhōng必bì不bù蒙méng见jiàn察chá , 故gù略lüè上shàng报bào , 不bù复fù一yī一yī自zì辨biàn 。 重zhòng念niàn蒙méng君jūn实shí视shì遇yù厚hòu , 于yú反fǎn复fù不bù宜yí卤lǔ莽mǎng , 故gù今jīn具jù道dào所suǒ以yǐ , 冀jì君jūn实shí或huò见jiàn恕shù也yě 。
盖gài儒rú者zhě所suǒ争zhēng , 尤yóu在zài于yú名míng实shí , 名míng实shí已yǐ明míng , 而ér天tiān下xià之zhī理lǐ得de矣yǐ 。 今jīn君jūn实shí所suǒ以yǐ见jiàn教jiào者zhě , 以yǐ为wéi侵qīn官guān 、 生shēng事shì 、 征zhēng利lì 、 拒jù谏jiàn , 以yǐ致zhì天tiān下xià怨yuàn谤bàng也yě 。 某mǒu则zé以yǐ谓wèi : 受shòu命mìng于yú人rén主zhǔ , 议yì法fǎ度dù而ér修xiū之zhī于yú朝cháo廷tíng , 以yǐ授shòu之zhī于yú有yǒu司sī , 不bù为wèi侵qīn官guān ; 举jǔ先xiān王wáng之zhī政zhèng , 以yǐ兴xīng利lì除chú弊bì , 不bù为wèi生shēng事shì ; 为wèi天tiān下xià理lǐ财cái , 不bù为wèi征zhēng利lì ; 辟bì邪xié说shuō , 难nán壬rén人rén , 不bù为wèi拒jù谏jiàn 。 至zhì于yú怨yuàn诽fěi之zhī多duō , 则zé固gù前qián知zhī其qí如rú此cǐ也yě 。
人rén习xí于yú苟gǒu且qiě非fēi一yī日rì , 士shì大dà夫fū多duō以yǐ不bù恤xù国guó事shì 、 同tóng俗sú自zì媚mèi于yú众zhòng为wéi善shàn , 上shàng乃nǎi欲yù变biàn此cǐ , 而ér某mǒu不bù量liàng敌dí之zhī众zhòng寡guǎ , 欲yù出chū力lì助zhù上shàng以yǐ抗kàng之zhī , 则zé众zhòng何hé为wéi而ér不bù汹xiōng汹xiōng然rán ? 盘pán庚gēng之zhī迁qiān , 胥xū怨yuàn者zhě民mín也yě , 非fēi特tè朝cháo廷tíng士shì大dà夫fū而ér已yǐ 。 盘pán庚gēng不bù为wèi怨yuàn者zhě故gù改gǎi其qí度dù , 度dù义yì而ér后hòu动dòng , 是shì而ér不bù见jiàn可kě悔huǐ故gù也yě 。 如rú君jūn实shí责zé我wǒ以yǐ在zài位wèi久jiǔ , 未wèi能néng助zhù上shàng大dà有yǒu为wéi , 以yǐ膏gāo泽zé斯sī民mín , 则zé某mǒu知zhī罪zuì矣yǐ ; 如rú曰yuē今jīn日rì当dāng一yī切qiè不bù事shì事shì , 守shǒu前qián所suǒ为wéi而ér已yǐ , 则zé非fēi某mǒu之zhī所suǒ敢gǎn知zhī 。
无wú由yóu会huì晤wù , 不bù任rèn区qū区qū向xiàng往wǎng之zhī至zhì 。
dá sī mǎ jiàn yì shū
答司马谏议书
mǒu qǐ :
某启:
zuó rì méng jiào , qiè yǐ wéi yǔ jūn shí yóu chù xiāng hǎo zhī rì jiǔ , ér yì shì měi bù hé , suǒ cāo zhī shù duō yì gù yě 。 suī yù qiǎng guō , zhōng bì bù méng jiàn chá , gù lüè shàng bào , bù fù yī yī zì biàn 。 zhòng niàn méng jūn shí shì yù hòu , yú fǎn fù bù yí lǔ mǎng , gù jīn jù dào suǒ yǐ , jì jūn shí huò jiàn shù yě 。
昨日蒙教,窃以为与君实游处相好之日久,而议事每不合,所操之术多异故也。虽欲强聒,终必不蒙见察,故略上报,不复一一自辨。重念蒙君实视遇厚,于反复不宜卤莽,故今具道所以,冀君实或见恕也。
gài rú zhě suǒ zhēng , yóu zài yú míng shí , míng shí yǐ míng , ér tiān xià zhī lǐ de yǐ 。 jīn jūn shí suǒ yǐ jiàn jiào zhě , yǐ wéi qīn guān 、 shēng shì 、 zhēng lì 、 jù jiàn , yǐ zhì tiān xià yuàn bàng yě 。 mǒu zé yǐ wèi : shòu mìng yú rén zhǔ , yì fǎ dù ér xiū zhī yú cháo tíng , yǐ shòu zhī yú yǒu sī , bù wèi qīn guān ; jǔ xiān wáng zhī zhèng , yǐ xīng lì chú bì , bù wèi shēng shì ; wèi tiān xià lǐ cái , bù wèi zhēng lì ; bì xié shuō , nán rén rén , bù wèi jù jiàn 。 zhì yú yuàn fěi zhī duō , zé gù qián zhī qí rú cǐ yě 。
盖儒者所争,尤在于名实,名实已明,而天下之理得矣。今君实所以见教者,以为侵官、生事、征利、拒谏,以致天下怨谤也。某则以谓:受命于人主,议法度而修之于朝廷,以授之于有司,不为侵官;举先王之政,以兴利除弊,不为生事;为天下理财,不为征利;辟邪说,难壬人,不为拒谏。至于怨诽之多,则固前知其如此也。
rén xí yú gǒu qiě fēi yī rì , shì dà fū duō yǐ bù xù guó shì 、 tóng sú zì mèi yú zhòng wéi shàn , shàng nǎi yù biàn cǐ , ér mǒu bù liàng dí zhī zhòng guǎ , yù chū lì zhù shàng yǐ kàng zhī , zé zhòng hé wéi ér bù xiōng xiōng rán ? pán gēng zhī qiān , xū yuàn zhě mín yě , fēi tè cháo tíng shì dà fū ér yǐ 。 pán gēng bù wèi yuàn zhě gù gǎi qí dù , dù yì ér hòu dòng , shì ér bù jiàn kě huǐ gù yě 。 rú jūn shí zé wǒ yǐ zài wèi jiǔ , wèi néng zhù shàng dà yǒu wéi , yǐ gāo zé sī mín , zé mǒu zhī zuì yǐ ; rú yuē jīn rì dāng yī qiè bù shì shì , shǒu qián suǒ wéi ér yǐ , zé fēi mǒu zhī suǒ gǎn zhī 。
人习于苟且非一日,士大夫多以不恤国事、同俗自媚于众为善,上乃欲变此,而某不量敌之众寡,欲出力助上以抗之,则众何为而不汹汹然?盘庚之迁,胥怨者民也,非特朝廷士大夫而已。盘庚不为怨者故改其度,度义而后动,是而不见可悔故也。如君实责我以在位久,未能助上大有为,以膏泽斯民,则某知罪矣;如曰今日当一切不事事,守前所为而已,则非某之所敢知。
wú yóu huì wù , bù rèn qū qū xiàng wǎng zhī zhì 。
无由会晤,不任区区向往之至。