论语季氏篇注音版
论lún语yǔ季jì氏shì篇piān
16·1、 季jì氏shì将jiāng伐fá颛zhuān臾yú 。 冉rǎn有yǒu 、 季jì路lù见jiàn于yú孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 季jì氏shì将jiāng有yǒu事shì于yú颛zhuān臾yú 。” 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 求qiú ! 无wú乃nǎi尔ěr是shì过guò与yǔ ? 夫fū颛zhuān臾yú , 昔xī者zhě先xiān王wáng以yǐ为wéi东dōng蒙méng主zhǔ , 且qiě在zài邦bāng域yù之zhī中zhōng矣yǐ , 是shì社shè稷jì之zhī臣chén也yě 。 何hé以yǐ伐fá为wéi ?” 冉rǎn有yǒu曰yuē :“ 夫fū子zǐ欲yù之zhī , 吾wú二èr臣chén者zhě皆jiē不bù欲yù也yě 。” 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 求qiú ! 周zhōu任rèn有yǒu言yán曰yuē :‘ 阵zhèn力lì就jiù列liè , 不bù能néng者zhě止zhǐ 。’ 危wēi而ér不bù持chí , 颠diān而ér不bù扶fú , 则zé将jiāng焉yān用yòng彼bǐ相xiāng矣yǐ ? 且qiě尔ěr言yán过guò矣yǐ 。 虎hǔ兕sì出chū于yú柙xiá , 龟guī玉yù毁huǐ于yú椟dú中zhōng , 是shì谁shéi之zhī过guò与yǔ ?” 冉rǎn有yǒu曰yuē :“ 今jīn夫fū颛zhuān臾yú , 固gù而ér近jìn于yú费fèi 。 今jīn不bù取qǔ , 后hòu世shì必bì为wéi子zǐ孙sūn忧yōu 。” 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 求qiú ! 君jūn子zǐ疾jí夫fū舍shè曰yuē ‘ 欲yù之zhī ’ 而ér必bì为wéi之zhī辞cí 。 丘qiū也yě闻wén有yǒu国guó有yǒu家jiā者zhě , 不bù患huàn寡guǎ而ér患huàn不bù均jūn , 不bù患huàn贫pín而ér患huàn不bù安ān 。 盖gài均jūn无wú贫pín , 和hé无wú寡guǎ , 安ān无wú倾qīng 。 夫fū如rú是shì , 故gù远yuǎn人rén不bù服fú , 则zé修xiū文wén德dé以yǐ来lái之zhī 。 既jì来lái之zhī, 则zé安ān之zhī 。 今jīn由yóu与yǔ求qiú也yě , 相xiāng夫fū子zǐ , 远yuǎn人rén不bù服fú而ér不bù能néng来lái也yě , 邦bāng分fēn崩bēng离lí析xī而ér不bù能néng守shǒu也yě , 而ér谋móu动dòng干gān戈gē于yú邦bāng内nèi 。 吾wú恐kǒng季jì孙sūn之zhī忧yōu , 不bù在zài颛zhuān臾yú , 而ér在zài萧xiāo墙qiáng之zhī内nèi也yě 。”
16·2、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 天tiān下xià有yǒu道dào , 则zé礼lǐ乐yuè征zhēng伐fá自zì天tiān子zǐ出chū ; 天tiān下xià无wú道dào , 则zé礼lǐ乐yuè征zhēng伐fá自zì诸zhū侯hóu出chū 。 自zì诸zhū侯hóu出chū , 盖gài十shí世shì希xī不bù失shī矣yǐ ; 自zì大dài夫fū出chū , 五wǔ世shì希xī不bù失shī矣yǐ ; 陪péi臣chén执zhí国guó命mìng , 三sān世shì希xī不bù失shī矣yǐ 。 天tiān下xià有yǒu道dào , 则zé政zhèng不bù在zài大dài夫fū 。 天tiān下xià有yǒu道dào , 则zé庶shù人rén不bù议yì 。”
16·3、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 禄lù之zhī去qù公gōng室shì五wǔ世shì矣yǐ , 政zhèng逮dǎi于yú大dài夫fū四sì世shì矣yǐ , 故gù夫fū三sān桓huán之zhī子zǐ孙sūn微wēi矣yǐ 。”
16·4、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 益yì者zhě三sān友yǒu , 损sǔn者zhě三sān友yǒu 。 友yǒu直zhí , 友yǒu谅liàng , 友yǒu多duō闻wén , 益yì矣yǐ 。 友yǒu便biàn辟pì , 友yǒu善shàn柔róu , 友yǒu便biàn佞nìng , 损sǔn矣yǐ 。”
16·5、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 益yì者zhě三sān乐lè , 损sǔn者zhě三sān乐lè 。 乐lè节jié礼lǐ乐yuè , 乐lè道dào人rén之zhī善shàn , 乐lè多duō贤xián友yǒu , 益yì矣yǐ 。 乐lè骄jiāo乐lè , 乐lè佚yì游yóu , 乐lè宴yàn乐lè , 损sǔn矣yǐ 。”
16·6、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 侍shì于yú君jūn子zǐ有yǒu三sān : 言yán未wèi及jí之zhī而ér言yán , 谓wèi之zhī躁zào ; 言yán及jí之zhī而ér不bù言yán , 谓wèi之zhī隐yǐn ; 未wèi见jiàn颜yán色sè而ér言yán , 谓wèi之zhī瞽gǔ 。”
16·7、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 君jūn子zǐ有yǒu三sān戒jiè : 少shǎo之zhī时shí , 血xuè气qì未wèi定dìng , 戒jiè之zhī在zài色sè ; 及jí其qí壮zhuàng也yě , 血xuè气qì方fāng刚gāng , 戒jiè之zhī在zài斗dòu ; 及jí其qí老lǎo也yě, 血xuè气qì既jì衰shuāi , 戒jiè之zhī在zài得dé 。”
16·8、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 君jūn子zǐ有yǒu三sān畏wèi : 畏wèi天tiān命mìng , 畏wèi大dà人rén , 畏wèi圣shèng人rén之zhī言yán 。 小xiǎo人rén不bù知zhī天tiān命mìng而ér不bù畏wèi也yě , 狎xiá大dà人rén , 侮wǔ圣shèng人rén之zhī言yán 。”
16·9、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 生shēng而ér知zhī之zhī者zhě上shàng也yě , 学xué而ér知zhī之zhī者zhě次cì也yě ; 困kùn而ér学xué之zhī , 又yòu其qí次cì也yě ; 困kùn而ér不bù学xué , 民mín斯sī为wéi下xià矣yǐ 。”
16·10、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 君jūn子zǐ有yǒu九jiǔ思sī : 视shì思sī明míng , 听tīng思sī聪cōng , 色sè思sī温wēn , 貌mào思sī恭gōng , 言yán思sī忠zhōng , 事shì思sī敬jìng , 疑yí思sī问wèn , 忿fèn思sī难nán , 见jiàn得de思sī义yì 。”
16·11、 孔kǒng子zǐ曰yuē :“ 见jiàn善shàn如rú不bù及jí , 见jiàn不bù善shàn如rú探tàn汤tāng 。 吾wú见jiàn其qí人rén矣yǐ , 吾wú闻wén其qí语yǔ矣yǐ 。 隐yǐn居jū以yǐ求qiú其qí志zhì , 行xíng义yì以yǐ达dá其qí道dào 。 吾wú闻wén其qí语yǔ矣yǐ , 未wèi见jiàn其qí人rén也yě 。”
16·12、 齐qí景jǐng公gōng有yǒu马mǎ千qiān驷sì , 死sǐ之zhī日rì , 民mín无wú德dé而ér称chēng焉yān 。 伯bó夷yí 、 叔shū齐qí饿è于yú首shǒu阳yáng之zhī下xià , 民mín到dào于yú今jīn称chēng之zhī 。 其qí斯sī之zhī谓wèi与yǔ ?
16·13、 陈chén亢kàng问wèn于yú伯bó鱼yú曰yuē :“ 子zǐ亦yì有yǒu异yì闻wén乎hū ?” 对duì曰yuē :“ 未wèi也yě 。 尝cháng独dú立lì , 鲤lǐ趋qū而ér过guò庭tíng 。 曰yuē :‘ 学xué 《 诗shī 》 乎hū ?’ 对duì曰yuē :‘ 未wèi也yě 。’‘ 不bù学xué 《 诗shī 》, 无wú以yǐ言yán 。’ 鲤lǐ退tuì而ér学xué 《 诗shī 》。 他tā日rì , 又yòu独dú立lì , 鲤lǐ趋qū而ér过guò庭tíng 。 曰yuē :‘ 学xué礼lǐ乎hū ?’ 对duì曰yuē :‘ 未wèi也yě 。’‘ 不bù学xué礼lǐ , 无wú以yǐ立lì 。’ 鲤lǐ退tuì而ér学xué礼lǐ 。 闻wén斯sī二èr者zhě 。” 陈chén亢kàng退tuì而ér喜xǐ曰yuē :“ 问wèn一yī得dé三sān : 闻wén 《 诗shī 》, 闻wén礼lǐ , 又yòu闻wén君jūn子zǐ之zhī远yuǎn其qí子zǐ也yě 。”
16·14、 邦bāng君jūn之zhī妻qī , 君jūn称chēng之zhī曰yuē “ 夫fū人rén ”, 夫fū人rén自zì称chēng曰yuē “ 小xiǎo童tóng ”; 邦bāng人rén称chēng之zhī曰yuē “ 君jūn夫fū人rén ”, 称chēng诸zhū异yì邦bāng曰yuē “ 寡guǎ小xiǎo君jūn ”; 异yì邦bāng人rén称chēng之zhī , 亦yì曰yuē “ 君jūn夫fū人rén ”。
lún yǔ jì shì piān
16·1、 jì shì jiāng fá zhuān yú 。 rǎn yǒu 、 jì lù jiàn yú kǒng zǐ yuē :“ jì shì jiāng yǒu shì yú zhuān yú 。” kǒng zǐ yuē :“ qiú ! wú nǎi ěr shì guò yǔ ? fū zhuān yú , xī zhě xiān wáng yǐ wéi dōng méng zhǔ , qiě zài bāng yù zhī zhōng yǐ , shì shè jì zhī chén yě 。 hé yǐ fá wéi ?” rǎn yǒu yuē :“ fū zǐ yù zhī , wú èr chén zhě jiē bù yù yě 。” kǒng zǐ yuē :“ qiú ! zhōu rèn yǒu yán yuē :‘ zhèn lì jiù liè , bù néng zhě zhǐ 。’ wēi ér bù chí , diān ér bù fú , zé jiāng yān yòng bǐ xiāng yǐ ? qiě ěr yán guò yǐ 。 hǔ sì chū yú xiá , guī yù huǐ yú dú zhōng , shì shéi zhī guò yǔ ?” rǎn yǒu yuē :“ jīn fū zhuān yú , gù ér jìn yú fèi 。 jīn bù qǔ , hòu shì bì wéi zǐ sūn yōu 。” kǒng zǐ yuē :“ qiú ! jūn zǐ jí fū shè yuē ‘ yù zhī ’ ér bì wéi zhī cí 。 qiū yě wén yǒu guó yǒu jiā zhě , bù huàn guǎ ér huàn bù jūn , bù huàn pín ér huàn bù ān 。 gài jūn wú pín , hé wú guǎ , ān wú qīng 。 fū rú shì , gù yuǎn rén bù fú , zé xiū wén dé yǐ lái zhī 。 jì lái zhī , zé ān zhī 。 jīn yóu yǔ qiú yě , xiāng fū zǐ , yuǎn rén bù fú ér bù néng lái yě , bāng fēn bēng lí xī ér bù néng shǒu yě , ér móu dòng gān gē yú bāng nèi 。 wú kǒng jì sūn zhī yōu , bù zài zhuān yú , ér zài xiāo qiáng zhī nèi yě 。”
16·2、 kǒng zǐ yuē :“ tiān xià yǒu dào , zé lǐ yuè zhēng fá zì tiān zǐ chū ; tiān xià wú dào , zé lǐ yuè zhēng fá zì zhū hóu chū 。 zì zhū hóu chū , gài shí shì xī bù shī yǐ ; zì dài fū chū , wǔ shì xī bù shī yǐ ; péi chén zhí guó mìng , sān shì xī bù shī yǐ 。 tiān xià yǒu dào , zé zhèng bù zài dài fū 。 tiān xià yǒu dào , zé shù rén bù yì 。”
16·3、 kǒng zǐ yuē :“ lù zhī qù gōng shì wǔ shì yǐ , zhèng dǎi yú dài fū sì shì yǐ , gù fū sān huán zhī zǐ sūn wēi yǐ 。”
16·4、 kǒng zǐ yuē :“ yì zhě sān yǒu , sǔn zhě sān yǒu 。 yǒu zhí , yǒu liàng , yǒu duō wén , yì yǐ 。 yǒu biàn pì , yǒu shàn róu , yǒu biàn nìng , sǔn yǐ 。”
16·5、 kǒng zǐ yuē :“ yì zhě sān lè , sǔn zhě sān lè 。 lè jié lǐ yuè , lè dào rén zhī shàn , lè duō xián yǒu , yì yǐ 。 lè jiāo lè , lè yì yóu , lè yàn lè , sǔn yǐ 。”
16·6、 kǒng zǐ yuē :“ shì yú jūn zǐ yǒu sān : yán wèi jí zhī ér yán , wèi zhī zào ; yán jí zhī ér bù yán , wèi zhī yǐn ; wèi jiàn yán sè ér yán , wèi zhī gǔ 。”
16·7、 kǒng zǐ yuē :“ jūn zǐ yǒu sān jiè : shǎo zhī shí , xuè qì wèi dìng , jiè zhī zài sè ; jí qí zhuàng yě , xuè qì fāng gāng , jiè zhī zài dòu ; jí qí lǎo yě , xuè qì jì shuāi , jiè zhī zài dé 。”
16·8、 kǒng zǐ yuē :“ jūn zǐ yǒu sān wèi : wèi tiān mìng , wèi dà rén , wèi shèng rén zhī yán 。 xiǎo rén bù zhī tiān mìng ér bù wèi yě , xiá dà rén , wǔ shèng rén zhī yán 。”
16·9、 kǒng zǐ yuē :“ shēng ér zhī zhī zhě shàng yě , xué ér zhī zhī zhě cì yě ; kùn ér xué zhī , yòu qí cì yě ; kùn ér bù xué , mín sī wéi xià yǐ 。”
16·10、 kǒng zǐ yuē :“ jūn zǐ yǒu jiǔ sī : shì sī míng , tīng sī cōng , sè sī wēn , mào sī gōng , yán sī zhōng , shì sī jìng , yí sī wèn , fèn sī nán , jiàn de sī yì 。”
16·11、 kǒng zǐ yuē :“ jiàn shàn rú bù jí , jiàn bù shàn rú tàn tāng 。 wú jiàn qí rén yǐ , wú wén qí yǔ yǐ 。 yǐn jū yǐ qiú qí zhì , xíng yì yǐ dá qí dào 。 wú wén qí yǔ yǐ , wèi jiàn qí rén yě 。”
16·12、 qí jǐng gōng yǒu mǎ qiān sì , sǐ zhī rì , mín wú dé ér chēng yān 。 bó yí 、 shū qí è yú shǒu yáng zhī xià , mín dào yú jīn chēng zhī 。 qí sī zhī wèi yǔ ?
16·13、 chén kàng wèn yú bó yú yuē :“ zǐ yì yǒu yì wén hū ?” duì yuē :“ wèi yě 。 cháng dú lì , lǐ qū ér guò tíng 。 yuē :‘ xué 《 shī 》 hū ?’ duì yuē :‘ wèi yě 。’‘ bù xué 《 shī 》, wú yǐ yán 。’ lǐ tuì ér xué 《 shī 》。 tā rì , yòu dú lì , lǐ qū ér guò tíng 。 yuē :‘ xué lǐ hū ?’ duì yuē :‘ wèi yě 。’‘ bù xué lǐ , wú yǐ lì 。’ lǐ tuì ér xué lǐ 。 wén sī èr zhě 。” chén kàng tuì ér xǐ yuē :“ wèn yī dé sān : wén 《 shī 》, wén lǐ , yòu wén jūn zǐ zhī yuǎn qí zǐ yě 。”
16·14、 bāng jūn zhī qī , jūn chēng zhī yuē “ fū rén ”, fū rén zì chēng yuē “ xiǎo tóng ”; bāng rén chēng zhī yuē “ jūn fū rén ”, chēng zhū yì bāng yuē “ guǎ xiǎo jūn ”; yì bāng rén chēng zhī , yì yuē “ jūn fū rén ”。